Jak zostać pradziadkiem, czyli sposoby na długowieczność

Jak żyć długo, ale też w dobrym zdrowiu? Z biegiem lat, dobry stan zdrowia przestaje być oczywistością. Pojawiają się różnorakie bóle: w klatce piersiowej, w plecach – zaczynamy się poważnie zastanawiać, co możemy zrobić, żeby jak najdłużej cieszyć się życiem. W tego typu egzystencjalne dyskusje często obfitują spotkania w rodzinnym gronie. Czy tylko u mnie w domu chodzą legendy o długowiecznych członkach rodziny i ich rytuałach? Na pewno słyszeliśmy historię dalekiego krewnego, który „nigdy nie chodził do lekarza i dożył 85 lat” albo babci, która „codziennie wieczorem piła nalewkę z wiśni i cieszyła się zdrowiem do dziewięćdziesiątki ”.

Legendy o nawykach osób, które dożyły sędziwego wieku, bywają bardzo barwne. Jednak czy na ich podstawie możemy wyciągać jakiekolwiek wnioski? Czy patrząc na dziadka, który palił papierosy od podstawówki i dożył osiemdziesiątki, można stwierdzić, że palenie wcale nie jest takie złe?  Zdecydowanie nie! Choć możliwe jest dożycie 80 lat w zdrowiu, mimo palenia papierosów, to jednak statystyka medyczna daje nam na to małe szanse. Palacz żyje średnio 10 lat krócej niż osoba niepaląca, a 2 na 3 palaczy ostatecznie umrze na chorobę spowodowaną paleniem. Parafrazując więc znany cytat, należy powiedzieć: “Pamięć dziadka szanuj, ale przykładu nie bierz”. Sugeruję więc, żeby w poszukiwaniu recepty na długowieczność, zwrócić się do sprawdzonego źródła: twardej wiedzy medycznej, opartej na dziesiątkach lat badań i eksperymentów.

Wszystko (prawie) w Twoich rękach!

Nie jest odkryciem stwierdzenie, że na nasze zdrowie wpływa niezliczona ilość czynników. Dlatego, żeby ułatwić ich analizę, powołajmy się na koncepcję pól zdrowotnych, stworzoną w 1974 roku przez Marca Lalonde, lekarza i Ministra Zdrowia Kanady. Elementy wpływające na nasze zdrowie podzielił na 4 najważniejsze grup: styl życia, środowisko, genetyka i opieka medyczna. Każdej z grup przyporządkował wartość procentową, która stanowi o istotności danego czynnika.

Patrząc na ten wykres, najbardziej powinno nas ucieszyć, że najważniejszy element zależy tylko od nas – styl życia! Co należy rozumieć przez styl życia? Jest to pojęcie bardzo szerokie, obejmuje takie elementy jak dieta, aktywność fizyczna, używki, odporność na stres czy chociażby ilość snu. Styl życia jest kluczowy, ponieważ to właśnie małe, codzienne nawyki, powtarzane przez wiele lat robią różnicę. Jednorazowe zjedzenie tłustej karkówki, podczas niedzielnego grilla nie wpłynie znacząco na nasze zdrowie. Ale już jedzenie karkówki 3 razy w tygodniu przez kolejne 10 lat może już nieść za sobą poważne konsekwencje, chociażby zwiększając nasze ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. A to właśnie choroby układu krążenia są największym zabójcą, doprowadzając do zgonu niemal 40% Polaków. Pielęgnujmy zatem zdrowe nawyki, bo to one znacząco zwiększają naszą szansę na zdrowe i długie życie!

Cichy zabójca

Kolejnym puzzlem w zdrowotnej układance jest środowisko. Niewątpliwie, stan środowiska jest częstym tematem dyskusji w ostatnich latach. Nie jest tak tylko za sprawą globalnego ocieplenia, ale także dlatego, że coraz lepiej rozumiemy, jak kluczowe jest ono dla jakości naszego życia. Wiemy np.  że zanieczyszczone powietrze, w postaci smogu, istotnie skraca życie (średnio nawet o 2 lata!) To zła wiadomość dla wszystkich nas żyjących w dużych miastach – niestety Polska od lat jest w czołówce państw z najgorszą jakością powietrza w Unii Europejskiej.Najpewniej czeka nas jeszcze długa droga, zanim w naszych miastach zimą będzie można otworzyć okno bez strachu o własne zdrowie. Czy to oznacza, że w sezonie zimowym (kiedy smog jest największy) powinniśmy się wszyscy spakować i wyjechać na wieś? Oczywiście jest to mało realny scenariusz dla większości z nas. Dlatego musimy wywierać presję na polityków, samemu dbać o środowisko a planując kolejną przeprowadzkę sprawdzić, czy okolica, w której planujemy mieszkać, nie jest przez przypadek zagłębiem smogowym. Można to sprawdzić wykorzystując dostępne aplikacje np. Airly.

Genetyczne fatum

Jeśli mój dziadek zmarł na raka jelita grubego to i mnie czeka podobny los? Co można zrobić z zestawem genów, który odziedziczyliśmy po naszych przodkach? Czy jesteśmy skazani na choroby, które mieli nasi rodzice i dziadkowie? Odpowiedź na to pytanie nie jest taka prosta. Choć nie zmienimy naszego DNA (chociaż to się może niedługo zmienić), to sama wiedza na temat zestawu odziedziczonych genów może nas ustrzec przed poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Na naszą korzyść działa bardzo szybki rozwój nauki. Medycyna coraz lepiej potrafi wytłumaczyć znaczenie naszych genów. Wiemy, że istnieją geny, które zwiększają ryzyko wystąpienia danej choroby. Ta wiedza to świetna broń przeciwko genetycznemu fatum. Przykładowo, wiedząc, że u danej osoby występuje gen BRCA1 możemy przewidzieć wystąpienie raka piersi. Możemy wówczas podjąć odpowiednie kroki, żeby zmniejszyć ryzyko nowotworu, lub wyłapać go na bardzo wczesnym stadium, kiedy szansa na wyleczenie wynosi praktycznie 100%. Zatem nie bójmy się badań genetycznych! Żyjemy w czasach bardzo szybkiego rozwoju technologii i metody analizy naszego DNA będą coraz tańsze i coraz powszechniej dostępne. Być może niedługo medycyna nie będzie już bezbronna w starciu z chorobami o podłożu genetycznym. To daje dużą nadzieję, że w przyszłości, z pomocą nauki, uda się oszukać genetyczne przeznaczenie!

Lekarz nie gryzie

Na samym końcu zdrowotnego peletonu jest opieka zdrowotna. Spotykamy się z nią najczęściej dopiero, gdy nasze samopoczucie się pogarsza. Niesłusznie! Z lekarzem powinniśmy się zaprzyjaźnić dużo wcześniej! Szczególnie z naszym lekarzem rodzinnym, który jest pierwszą osobą, z którą powinniśmy konsultować nasz stan zdrowia. To on pomoże nam ocenić nasz aktualny stan zdrowia i podpowie, co zrobić, żeby zniwelować ryzyko wystąpienia tzw. chorób cywilizacyjnych. To one są największymi zabójcami naszych czasów. Szczególnie choroby układu krążenia i nowotwory. To one niepotrzebnie skracają życie 2 na 3 Polaków. Dlatego kluczowa jest profilaktyka! W Polsce istnieją programy profilaktyczne skierowane do osób w różnych grup wiekowych np.

• Kolonoskopia, jeżeli masz 50–65 lat. Jedno badanie jest ważne 10 lat! Więc nie trzeba tej niewątpliwej przyjemności powtarzać zbyt często
• Mammografia, jeżeli jesteś kobietą między 50 a 69 rokiem życia. Jeżeli wynik będzie prawidłowy, to badanie powtarzane jest co 2 lata, więc nawet jeżeli jesteś bardzo zabiegana- dasz radę to zmieścić w swoim kalendarzu!

Te i inne badania profilaktyczne naprawdę ratują życie! Warto się z nimi zapoznać lub porozmawiać na ten temat ze swoim lekarzem rodzinnym. Warto wspomnieć, że na część badań przesiewowych otrzymujemy nawet specjalne zaproszenia! Wciąż jednak poziom zgłaszalności jest zdecydowanie za niski. Jeżeli kiedyś do Twojej skrzynki trafi list z informacją o zaproszeniu na badanie, nie zastanawiaj się zbyt długo. Może właśnie tracąc dzisiaj godzinę na profilaktyczną wizytę u lekarza, oszczędzasz sobie wiele miesięcy albo nawet lat spędzonych w szpitalu. Jeżeli, mimo wszystko, zdrowie Twoje lub bliskiego seniora się pogorszy -zgłoś się do nas. W Superwnuku wspieramy seniorów w codziennych wyzwaniach. Pomożemy Ci zorganizować właściwie dopasowaną opiekę.

Bądźmy proaktywni

Świadomość własnego zdrowia jest kluczowa do długiego i zdrowego życia. Zatem dbajmy o siebie! Postaramy Ci się w tym pomóc. Na naszym Superwnukowym blogu znajdziesz artykuły oparte na wiedzy medycznej i badaniach naukowych. A jeżeli potrzebujesz wsparcia to sprawdź co możemy dla Ciebie zrobić.

Jan Niziński

Założyciel i CEO Superwnuka. Lekarz z zacięciem naukowym, zainteresowany szczególnie zdrowiem publicznym i nowymi technologiami w medycynie. Założył Superwnuka, bo wierzy, że organizacja opieki dla bliskiej osoby nie musi być traumatycznym przeżyciem.